الکترونگاتیوی و عوامل موثر بر آن

 

الکترونگاتیوی، میزان توانایی نسبی یک اتم در یک مولکول برای جذب جفت الکترون پیوندی به سوی خود است. در بحث الکترونگاتیوی می توان گفت الکترونگاتیوی اولا نسبی است ودوما ثابت ومعین نیست و با محیط شیمیایی اطراف اتم الکترونگاتیوی تغییر می کند. عواملی در الکترونگاتیوی تاثیر دارد از جمله:

1-درصد خصلتS و P اوربیتال پیوندی الکترونگاتیوی را تغییر می دهد که تحت هیبریداسیون آن را بیان می کنند.

مثال در اتان و اتن و اتین الکترونگاتیوی کربن فرق می کند در اتین ، کربن الکترونگاتیوتر است به همین دلیل هیدروژن اتین کمی خاصیت اسیدی دارد وبا سدیم فلزی واکنش می دهد..

2- عدد اکسایش اتم

مثال الکترونگاتیوی بور در بور تری فلوئورید(  BF3)  با بور هیدرید  ( BH3)  یکی نیست.

در BF3  بعلت اینکه فلوئور عدد اکسایش منفی و بور عدد اکسایش مثبت دارد بور کمبود الکترون شدیدتری دارد والکترونگاتیوتر است تا در BH3

3-اثرات القایی گروه های همسایه

گروه های دهنده الکترون  الکترونگاتیوی را کم وگروههای گیرنده الکترون  الکترونگاتیوی را می افرایند

4- اثر رزونانس

مثال فلوئور وهالوژن ها در نیتراسیون بنزن : اگر هالوژن روی حلقه بنزن  باشند با پذیرش بار مثبت روی خود ورزونانس به پایداری کمک می کنند.

5- شکل فضایی

در شکل هرم مثلث القاعده سه پیوند استوایی و دو پیوند محوری دارند . در مکان استوایی بهتر است اتم با الکترونگاتیوی کوچکتر به اتم مرکزی متصل گردد یعنی اتم بزرگتر و با الکترونگاتیوی کمتر و محوری ها با اتم الکترونگاتیوتر پیوند بدهد. مثال PF2Cl3 سه اتم کلر در استوا و دو اتم فلوئور در محورقرار میگیرد.

6- تعداد پیوند داتیوی که یک عنصر می دهد یا می گیرد.

مثال در پرکلریک اسید کلر الکترونگاتیوتر است تا هیدروژن کلرید چون در پر کلریک اسید اتم کلر مرکزی  3 پیوند داتیو دارد. ولی هیدروژن کلرید پیوند داتیو ندارد.

7- اندازه اتم و بار آن یعنی نسبت بار به حجم در الکترونگاتیوی تاثیر دارد.

مثال یون هیدرید ^-H وهیدروژن H و یون H⁺ با هم الکترونگاتیوی یکسان ندارد. در اینجا یون 

 ⁺H از اتم هیدروژن و اتم هیدروژن هم از  ^-H الکترونگاتیوتر است.